Verimlilik Artırıcı Proje (VAP) Nedir? Nasıl Başvurulur?
VAP Tanımı ve Kapsamı
Verimlilik Artırıcı Proje (VAP), enerji tüketimini azaltmaya yönelik olarak geliştirilen ve T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından desteklenen projelerdir.
Amaç; enerji yoğun sanayi tesislerinin daha az enerjiyle aynı üretimi yapmalarını sağlamak ve enerji kaynaklarının etkin kullanımını yaygınlaştırmaktır.
VAP’lar genellikle aşağıdaki hedefleri taşır:
- Mevcut sistemlerin verimliliğinin artırılması
- Atık ısı geri kazanımı
- Verimsiz ekipmanların değiştirilmesi
- Otomasyon ve kontrol sistemlerinin iyileştirilmesi
- Alternatif enerji sistemlerinin devreye alınması
Hangi Projeler Uygundur?
Enerji verimliliği potansiyeli yüksek olan, belirli kriterleri karşılayan projeler VAP kapsamına alınabilir.
VAP için uygun proje kriterleri:
- Geri ödeme süresi maksimum 5 yıl olan yatırımlar
- Enerji tasarruf potansiyeli %20 ve üzeri olan uygulamalar
- Fizibilite ve etüt raporlarıyla desteklenmiş projeler
Türkiye’de faaliyet gösteren ve enerji yöneticisi bulundurma zorunluluğu olan sanayi tesisleri
Uygun proje örnekleri:
- Motorların IE4 sınıfı verimli motorlarla değiştirilmesi
- Kazan sistemlerinde kondenstop ve izolasyon iyileştirmeleri
- Aydınlatma sistemlerinde LED dönüşümü
- Basınçlı hava kayıplarının önlenmesi
- Soğutma sistemlerinde değişken devirli kompresör kullanımı
Başvuru Süreci
Verimlilik Artırıcı Proje başvuru süreci belirli adımlardan oluşur:
- Yetkili Enerji Verimliliği Danışmanlık Şirketi (EVD) ile çalışma
- Detaylı enerji etüdü yapılması
- VAP Proje Dosyasının hazırlanması
- Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na çevrim içi başvuru
- Değerlendirme, yerinde inceleme ve onay süreci
- Proje uygulaması ve sonuç raporu sunumu
Başvurular genellikle her yılın ilk çeyreğinde alınır ve sınırlı kontenjanla desteklenir. Bu nedenle hazırlıkların önceden tamamlanması önemlidir.
Teşvik ve Destek Unsurları
VAP kapsamında desteklenen projelere Bakanlık tarafından hibe sağlanır.
Bu destek; proje bedelinin %30’una kadar çıkabilir ve üst limit her yıl Bakanlık tarafından belirlenir.
2024 itibarıyla öne çıkan destek unsurları:
- Proje bedelinin %30’una kadar geri ödemesiz destek
- En fazla 1.500.000 TL’ye kadar destek
- Aynı işletme birden fazla projeyle başvurabilir
- Geri ödeme süresi düşük projelere öncelik verilir
- Destek, yalnızca uygulamaya geçen projeler için ödenir
Ayrıca başarılı uygulamalar, sektörde iyi örnek olarak kamuoyuyla paylaşılır.
Başarılı VAP Örnekleri
▶ Örnek 1 – Gıda Sektörü:
Bir un fabrikasında kurulan frekans kontrollü motor sistemi sayesinde %22 enerji tasarrufu sağlandı. 14 ayda geri dönüş gerçekleşti.
▶ Örnek 2 – Kimya Sanayi:
Soğutma kulesi sistemine otomasyon entegre edilerek %28 oranında enerji tasarrufu elde edildi. Bakanlık tarafından destek aldı.
▶ Örnek 3 – Metal İşleme:
Kompresör odasında kaçakların giderilmesiyle %18 oranında tüketim azaltıldı. 9 ayda yatırım kendini amorti etti.
Bu projeler, sadece enerji tasarrufu değil aynı zamanda kurumsal sürdürülebilirlik ve çevre performansı açısından da değer kazandırmaktadır.
Sonuç
VAP’lar, sanayi işletmeleri için hem enerji verimliliği hem de finansal teşvik fırsatları sunar.
Doğru planlanan ve uzman danışmanlıkla yürütülen projeler, hem işletme giderlerini azaltır hem de çevresel sorumluluk bilinci oluşturur.
